Gümrüksüz Satış Mağazaları

Konu 13.10.2006 tarihli, 26318 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Satış Mağazaları Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Türkiye'ye gelen veya Türkiye'den giden yolcular ile transit yolculara, diplomatik muafiyetten yararlananlara, yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensuplarına, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı'ndan transit geçen gemilere, yat limanlarına gelip giden veya kışlayan yat ve tekne sahiplerine, Gümrük Müsteşarlığınca belirlenecek diğer kişilere satış yapmak üzere 4458 sayılı Kanunun Genel Antrepo Rejimini kapsayan hükümleri ve Kumanya ile ilgili hükümlerine dayanılarak açılan ve özel antrepo sayılan mağazalardır. Yönetmelikte geçen “mağaza” ve “gümrüksüz satış mağazası” atıfları aksi belirtilmedikçe uçakta satış mağazasını da kapsamaktadır.
 

Yolcu

Herhangi bir amaçla (ticaret, memuriyet, tahsil, ziyaret, tedavi, turizm ve benzeri) kısa veya uzun bir süre kalmak üzere, yabancı bir ülkeden kara yolu, demir yolu, deniz yolu veya hava yolundan biriyle Türkiye gümrük bölgesine gelen yabancı bir ülkede oturan Türkler ile yabancılar ve herhangi bir amaç ile gittikleri yabancı ülkeden kesin veya geçici olarak dönen Türkiye'de oturan Türkler veya yabancılar ile Türkiye'den aynı amaçlarla ve aynı yollarla yabancı bir ülkeye giden benzeri Türkleri veya yabancıları ifade eder.
 

Yetki

a) Mağaza ve depo açma izni vermeye ve işletme izninin iptaline,

b) Mağazaların kuruluş, işleyiş, eşya satış ve gümrük vergilerinin tahsil esaslarını belirlemeye,

c) Mağazadan satılabilecek eşyayı, miktarını, kıymetini ve eşya alabilecek kişileri saptamaya,

d) Özel veya zorunlu durumları inceleyip sonuçlandırmaya ve gerekli tedbirleri almaya,

Müsteşarlık yetkilidir.
 

Mağaza ve depo açma izni verilebilecek olanlar

1- Kamu kuruluşları,

2- 29.06.1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş limited veya anonim şirketler (Asgari beş yıldır faaliyette bulunan, ödenmiş sermayeleri ve ihtiyatları toplamının en az 500.000 (beşyüzbin) YTL olan, son beş yılda ödediği kurumlar vergisinin basit ortalamasının en az 20.000 (yirmibin) YTL olan şirketler.)

Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği yılı izleyen yıllarda yapılan başvurularda son beş yılda ödenen kurumlar vergisinin basit ortalaması olarak aranacak tutar, başvurudan önceki yılda uygulanan tutarın Maliye Bakanlığınca yine o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında arttırılması suretiyle bulunur.
 

Başvuru için aranan şartlar

a) Yönetim Kurulu üyeleri ve şirket sermayesinin %10'undan fazlasına sahip olanlarının affa uğramış olsalar dahi, hırsızlık, emniyeti suiistimal, dolandırıcılık, yalan yere şahadet, yalan yere yemin, suç tasnii, iftira, irtikap, rüşvet ve ihtilas cürümlerinden biri dolayısıyla hapis cezası veya 10.07.2003 tarihli ve 4926 sayılı KMK ile 20.02.1930 tarihli ve 1567 sayılı Kanuna muhalefetten mahkûmiyetinin bulunmaması,

b) 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 359'uncu maddesinde (01.01.1999 tarihinden önceki dönem için aynı Kanunun 344'üncü maddesinin 1 ila 6 numaralı bentlerinde) belirtilen fiilleri işlememiş olmak,

c) Yönetmeliğin ekinde yer alan örneğe uygun ve noter huzurunda düzenlenen taahhütname verilmesi,

ç) Depo ve mağaza olarak açıp işletilecek yerin başvuru sahibine ait olmaması durumunda tasarruf ve intifa senetlerinin veya bu yerin kiralandığını gösteren sözleşmenin ibraz edilmesi,

d) Mağaza ve depo işletmeciliği nedeniyle Devlete (ikmalen, re'sen ve idarece tarh olunan vergiler nedeniyle mükellefçe idari yargı mercilerinde açılan davalara ilişkin olup kesinleşmemiş olanlar hariç) vergi borcu bulunmaması,

e) Mağaza ve depo binasının ve eklentilerinin yerini, cinsini, alanını ve hacmini, büroların iç ve dış tertiplerini gösteren resmi plan veya krokileri ile mağaza ve deponun bulunduğu bina ve eklentilerinin iç ve dış fotoğraflarının ibraz edilmesi

Gerekir.

Birinci fıkranın (a) bendinde belirtilen yönetim kurulu üyelerinden ve şirket sermayesinin %10'undan fazlasına sahip olanlardan Türkiye'de ikamet etmeyenlerin yurt dışında mukim olduklarına ilişkin belge ibraz etmeleri halinde Türkiye'de adli sicil kayıtlarının bulunmadığına ilişkin belge ibraz etmeleri istenmez.

Mağaza olarak açılmak istenilen yerin mülkiyetine veya tasarruf hakkına sahip ilgili kuruluşlar tarafından (Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğü, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürlüğü, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü ve benzeri) mağaza işletmeciliğinin tek bir işleticiye verilecek şekilde ihale edilmesi gerekir.

Giriş ve çıkış sınır kapılarında mağaza açılabilmesi için başvuru tarihinden önceki takvim yılı içinde toplam en az 30.000 yolcunun giriş ve/veya toplam en az 10.000 yolcu, nakil vasıtası sürücü ve hizmetlisinin çıkış yapmış olması gerekir. Yat limanları konusundaki özel durumları inceleyip sonuçlandırmaya Müsteşarlık yetkilidir.

İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı'ndan transit geçen gemilere satış yapacak mağaza açma izni almak için başvuracaklarda ayrıca aşağıdaki şartlar da aranır.

a) Gümrük denetimine tabi gemilere sefer yapacak deniz araçlarına mahsus izin belgesi bulunan en az 1 adet deniz hizmet teknesi,

b) Mağaza adına düzenlenmiş VHF cihazı (deniz haberleşme cihazı) işletme izni,

c) Deniz Ticaret Odasına kayıt.

Uçakta satış mağazaları, eşyanın mağazaya alınmasından uçakta satışına kadar geçen süreçte doğacak eksiklik ve suiistimalden dolayı gerekecek idari ve adli yaptırımlardan, hava yolu şirketlerinin de müşterek ve müteselsil sorumlu olacağına dair noter onaylı taahhütname ibraz etmek zorundadır.
 

Başvuru mercii

Depo ve mağaza açmak isteyenler yönetmeliğin 5'inci ve 6'ncı maddelerinde belirtilen şartların varlığını kanıtlayan belgelerle birlikte depo ve mağazanın denetimi altında bulunacağı gümrük müdürlüğüne başvururlar. Gümrük müdürlüğü başvuru belgelerini inceler, eksiklikleri varsa tamamlattırır ve oluşturulacak heyet tarafından düzenlenen görgü raporunu da ekleyerek görüşü ile birlikte bütün belgeleri, bağlı bulunduğu gümrük ve muhafaza başmüdürlüğüne gönderir. Gümrük ve muhafaza başmüdürlüğü bu belgeler üzerinde gerekli incelemeyi yapar, görüşünü de belirtmek suretiyle değerlendirilmek üzere bütün belgeleri Müsteşarlığa (Gümrükler Genel Müdürlüğü) intikal ettirir.
 

Faaliyete geçebilmek için aranan şartlar

a) Yapılacak inceleme sonucunda, gümrük idaresinin personel ve fiziki imkanlarının denetimi sağlayamayacağı anlaşılan yerlerde, mağaza açılmasına izin verilebilmesi veya faaliyete geçilebilmesi için bu eksikliğin giderilmesi beklenir.

b) Teminat: Faaliyete geçebilmek için kamu kuruluşları dışındaki firmalarca mağazaların faaliyet konuları ve yerlerine göre Gümrük Kanunu uyarınca aranacak vergi ve cezaya karşılık olmak üzere, Müsteşarlıkça belirlenecek tutardaki nakdin veya banka teminat mektubunun veya hazine tahvil ve bonolarının teminat olarak mağazanın denetimi altında bulunduğu gümrük müdürlüğüne teslim edilmesi gerekir. Gümrük müdürlüğü keyfiyeti Müsteşarlığa (GGM) bildirir.

c) Faaliyete geçebilmek için Müsteşarlıkça zorunlu uygulamaya konulan bilgisayar sistemine dahil olunması gerekir.

ç) Süre: Mağaza açma izni verilenlerin izin yazısının kendilerine tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 6 (altı) ay içinde faaliyete geçmeleri gerekir. Bu süre içinde faaliyete geçilmemesi halinde verilen izin iptal edilir ve alınan teminat iade edilir. Mağaza açmak için yeniden başvurulabilir.
 

Mağazaların faaliyet konusu

a) Yolcu girişi yapılan sınır kapılarında açılan mağazalar Türkiye'ye giriş yapan yolculara;

1) Satış tarihinde yürürlükte bulunan gümrük mevzuatına göre gümrük vergileri ödenmeksizin yurda ithal edilebilecek Zati Eşya Listesinde yer alan eşyayı,

2) Satış tarihinde yürürlükte bulunan gümrük mevzuatına göre gümrük vergileri ödenmeksizin yurda ithal edilebilecek yolcu beraberi hediyelik eşyayı,

3) Satış tarihinde yürürlükte bulunan gümrük mevzuatına göre gümrük vergileri ödenmek suretiyle yolcu beraberinde ithal edilebilecek hediyelik eşyayı,

4) Müsteşarlıkça uygun bulunacak eşyayı,

b) Yolcu çıkışı yapılan sınır kapılarında açılan mağazalar, Türkiye'den çıkış yapan yolculara, transit yolculara, Türkiye'den çıkış yapan nakil vasıtaları sürücü ve hizmetlilerine;

1) Satış tarihinde yürürlükte bulunan Zati Eşya Listesinde kayıtlı eşyayı,

2) Satış tarihinde yürürlükte bulunan mevzuata göre yolcu beraberinde ihraç edilebilecek ve hediye olabilecek miktar ve mahiyetteki eşyayı,

3) Miktarı ve mahiyeti Müsteşarlıkça belirlenen yolcu beraberindeki yerli eşyayı,

4) Müsteşarlıkça uygun bulunacak eşyayı,

c) Diplomatik muafiyetlerden yararlananlar ile yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensuplarına satış yapmak üzere Müsteşarlıkça belirlenecek mağazalar; cins, miktar ve kıymeti Dışişleri Bakanlığı ya da Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından onaylanmış takrirde belirtilen eşyayı,

ç) İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı'ndan transit geçen gemilere satış yapabilecek mağazalar; miktarı Müsteşarlıkça belirlenecek alkollü ve alkolsüz içecekler ile tütün mamullerini,

d) Yat sahiplerine satış yapmak üzere yat limanlarında açılacak mağazalar; buraya gelip giden, kışlayan yat ve teknelerde kullanılacak, miktar ve mahiyeti Müsteşarlıkça belirlenecek malzeme, teçhizat, tesisat ve avadanlıkları,

Satabilir.

Müsteşarlık çıkış yolcuları için kara, hava, deniz ve demir yolu sınır kapılarının özellikleri ve mağazaların faaliyet konuları dikkate alınarak yukarıda belirtilen limitleri ve miktarları 5 misline kadar arttırabilir.

Türkiye'ye giriş ya da çıkış yapan yolcular 1'inci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen eşyayı uçakta da satın alabilirler. Ancak, uçakta satış mağazasının bulunmadığı yerlerde yolculara yönelik mağazalardan da uçaklara eşya satışına Müsteşarlıkça izin verilebilir.

Nakil vasıtaları sürücüleri ve hizmetlileri girişte 1 karton sigara, en fazla 100 cl'lik 1 adet alkollü içki ve en fazla 120 ml'lik 1 adet parfümü yolcu girişi yapılan sınır kapılarında açılan mağazalardan satın alabilirler. Ancak, kara nakil vasıtaları sürücüleri ve hizmetlileri, seyahat ettikleri ülkede, en az üç gün kalmadan dönmeleri halinde girişte bu haktan yararlanamazlar.

18 yaşın altındakilere alkollü içki ve tütün mamulleri satılamaz.

Yurda ithal edilecek eşyanın gümrük muayenesinden geçmeden önce alınması şarttır.

Mağazalarda esas itibarıyla serbest dolaşıma girmemiş yabancı menşeli eşya satılır. Yerli üretim eşyasının sadece çıkış yapan yolculara satılmasına Müsteşarlıkça müsaade edilebilir. Bu eşyanın üzerindeki dahili vergilerin tahsili, istisna ve muafiyeti vergi kanunlarının ilgili hükümleri çerçevesinde yürütülür.
 

Mükellefiyet

Mağaza işletme hakkı alanlar, Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ile dış ticaret rejimi kararları, standardizasyon mevzuatı ve Türk parasının kıymetini koruma mevzuatı hükümlerine uymakla mükelleftirler.


Devir

Gümrüksüz satış mağazaları ve depoları Müsteşarlıktan izin alınmaksızın başkalarına devredilemez. Devir taleplerinde, devralacak firmalar için de mağaza ve depo açma ve işletme izni verilebilmesi için gerekli şartların tümü aranır.


Defter ve belgeler

Mağaza ve depo açma izni alanlar aşağıdaki defter ve belgeleri bilgisayar ortamında tutmak ve düzenlemek zorundadırlar.

a) Antrepo Giriş-Çıkış Defteri,

b) Satış Belgesi,

c) Satış Listesi,

ç) Aylık Satış Listesi,

d) Eşya Yollama Kağıdı,

e) Stok Cetveli.


Giriş - Çıkış Defteri

Antrepo Giriş-Çıkış Defteri; depoya veya mağazaya alınan ve depodan veya mağazadan çıkan her beyanname veya Eşya Yollama Kağıdı veya satış listesi muhteviyatı eşyaya ait işlemlerin tarih sırası itibarıyla kaydedildiği defterdir. Her depo ve mağaza için ayrı ayrı tutulur. Antrepo Giriş-Çıkış Defteri müteselsil sıra numaralı olur.

Antrepo Giriş-Çıkış Defterinin,

a) Öteden beri faaliyete devam edenler için defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda,

b) Yeni faaliyete geçenler için faaliyete geçmeden önce,

c) Defter yapraklarının dolması halinde yaprakların kullanılmaya başlanmasından önce,

Mağaza ve deponun bulunduğu yerdeki notere veya noterlik görevini ifa ile mükellef olanlara tasdik ettirilmesi mecburidir.

Noterlerin yapacağı tasdik şerhi Antrepo Giriş-Çıkış Defterinin ilk sayfasına yazılır ve aşağıdaki bilgileri içerir:

a) Firma unvanı,

b) İş adresi,

c) Defterin nevi,

ç) Defterin kaç sahifeden ibaret olduğu,

d) Defterin kullanılacağı dönem,

e) Firmanın denetimi altında bulunduğu gümrük idaresi,

f) Tasdik tarihi,

g) Tasdik numarası,

ğ) Tasdiki yapan makamın mühür ve imzası.

Antrepo Giriş-Çıkış Defteri aşağıdaki şekilde tasdik edilir.

a) Defterler sayfa numarası izlediği saptanarak noterce tasdiklenir.

b) Mağaza ve depo sahipleri bir yıl içinde kullanacaklarını tahmin ettikleri sayıdaki yaprağı (a) bendinde belirtilen esasa göre tasdik ettirirler. Tasdikli yapraklar bittiği takdirde yeni yapraklar kullanılmadan önce tasdik ettirilir. Tasdik makamı aynı takvim yılında mükerrer olmayacak şekilde ilave yaprak sayısını ilk tasdik şerhinin altına kaydeder ve bu kaydı usulüne göre tasdik eder.


Kayıt zamanı ve şekli

Antrepo Giriş-Çıkış Defteri, depoya ve mağazaya giren ve çıkan eşyanın izlenmesi için kullanılır. Kayıtlar beyanname, eşya yollama kağıtları ve satış listesine dayanılarak yapılır ve en az aşağıdaki bilgileri içerir:

a) Eşyanın depoya veya mağazaya giriş tarihi,

b) Eşyaya ilişkin beyanname, Eşya Yollama Kağıdı veya satış listesinin tarihi ve numarası,

c) Eşyanın cinsi, kodu ve miktarı,

ç) Eşyanın nereden/nereye gönderildiği,

d) Eşyanın depodan veya mağazadan çıkış tarihi.

Depo ve mağazalarda önceki yıllardan kalan eşya, mali yılbaşında yapılan sayımlara istinaden ayrı bir sütun oluşturularak eşyanın Türkiye'de ilk defa mağaza veya depoya alındığı yer ve beyannamenin tescil sayısı ve tarihi de belirtilmek suretiyle kaydedilir. Deftere kayıtların en geç 10 gün içinde yapılması zorunludur. Antrepo Giriş-Çıkış Defteri Yönetmeliğin 34'üncü maddesinde geçen kişilere istendiği takdirde ibraz edilmek üzere mağaza ve depo sahiplerince saklanmak zorundadır.


Satış Belgesi

Mağazalarda yapılan satışta, satıcı, alıcı ve satışa konu eşyaya ilişkin bilgileri içeren ve düzenleyen tarafından tarihine ve sıra numarasına göre saklanması zorunlu olan satış fişi ya da fatura düzenlenir.

Satış belgesinde en az aşağıdaki bilgiler bulunur:

a) Düzenleme tarihi, seri ve sıra numarası,

b) Alıcının adı soyadı,

c) Düzenleyen mağazanın adı ve adresi,

ç) Yurt dışına gidecek olan yolcular için biniş kartı veya pasaport numarası, yurt dışından gelen yolcular için pasaport numarası, transit yolcular için karaya çıkış kartı ve pasaport numarası,

d) Satılan eşyanın kod numarası, nevi, satış fiyatı,

e) Satış saati,

f) Satışı yapan mağaza görevlisinin adı, soyadı veya bu görevliyi belirleyen her türlü tanıtıcı işaret.

Satış belgesi, seri/sıra numarasına göre teselsül ettirilir ve iki nüsha olarak düzenlenir.

Müsteşarlık, satış belgesinde yukarıdaki fıkralarda belirtilen bilgiler dışında ek bilgi kaydını istemeye veya bu bilgiler olmaksızın satış belgesi düzenleme izni vermeye yetkilidir.

Mağazalar sattıkları eşya için satış belgesi vermek ve müşteri de söz konusu belgeleri istemek ve almak mecburiyetindedir.


Satış Listesi

Gemiye verilen eşyayı göstermek için Yönetmeliğe ekli örneğe uygun olarak üç nüsha Satış Listesi düzenlenir. Satış Listesi her takvim yılı başından itibaren teselsül ettirilir ve en az aşağıdaki bilgileri içerir:

a) Firma unvanı,

b) Eşyanın cinsi, nevi, miktarı ve tutarı,

c) Satış belgesinin tarihi ve numarası,

ç) Gemi adı.


Aylık Satış Listesi

Mağazalar sattıkları eşyanın cinsini ve miktarını tespit etmek üzere Yönetmeliğe ekli örneğe uygun olarak her ay Aylık Satış Listesi düzenler. Aylık Satış Listesinde en az aşağıdaki bilgiler bulunur:

a) Düzenleyen mağazanın adı,

b) Eşyanın cinsi, kod numarası ve satılan miktarı ile tutarı,

c) Listenin ait olduğu dönem.

Aylık Satış Listesi, her ay satılan eşyaya ilişkin satış belgesi esas alınarak düzenlenir. Aylık Satış Listeleri biri asıl üç nüsha düzenlenir ve listenin aslı en geç müteakip ayın 3'üncü günü akşamına kadar mağazanın bağlı bulunduğu gümrük müdürlüğüne verilir. Bir nüshası depoya gönderilir, bir nüshası da satış mağazasında saklanır.


Eşya Yollama Kağıdı

Aynı gümrük müdürlüğü denetimi altında bulunan mağazadan mağazaya, depodan mağazaya ve mağazadan depoya eşya sevkinde Yönetmeliğe ekli örneğe uygun Eşya Yollama Kağıdı kullanılır. Eşya Yollama Kağıdı her takvim yılı başından itibaren birden başlayarak teselsül ettirilir ve aşağıdaki bilgileri içerir:

a) Düzenleme tarihi ve sıra numarası,

b) Eşyanın ait olduğu gümrük beyannamesinin tarihi ve sayısı ile depo ve mağazanın ismi, eşyayı teslim alanın adı, soyadı ile imzası,

c) Eşyanın kod numarası, cinsi, adedi veya miktarı,

ç) Eşyayı teslim alan mağaza görevlisinin adı, soyadı, ya da tanıtıcı işareti.


Stok Cetveli

Stok Cetveli, gerek depo gerekse mağazada dörder aylık dönemler itibarıyla ocak, mayıs ve eylül aylarında dönem başı mevcudunu göstermek üzere Yönetmeliğe ekli örneğe uygun olarak iki nüsha olarak düzenlenen bir cetveldir. Düzenlenen Stok Cetvellerinin bir nüshası bağlı bulunan gümrük müdürlüğüne verilir, diğer nüshaları da mağaza veya depoda saklanır. Stok Cetvelinde aşağıdaki bilgiler bulunur:

a) Mağazanın veya deponun adı ve cetvelin ait olduğu dönem,

b) Dönem başındaki eşya cinsi ile mevcudu, dönem içinde giren ve çıkan eşya miktarı ve dönem sonu mevcudu.

Eşya kod numarası ve cinsine göre sütunlara ayrılmış stok cetvellerinde, dönem başı mevcudu ile dönem sonu mevcudu tek kalemde, dönem içinde giren ve çıkan ise ayrı ayrı gösterilir.


Depoya Eşya Alınması ve Çıkarılması

Depoya eşya konulması işlemleri, Gümrük Kanununda ve Gümrük Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslara tabidir.

Depodan diğer bir depoya eşya, gümrük beyannamesi ile sevk edilir. Bunun için düzenlenecek üç nüsha beyannamenin bir nüshası eşyayı sevk eden gümrük müdürlüğünde kalır, iki nüshası eşya ile birlikte gönderilir. Varış gümrüğünce eşyanın depoya alınmasından sonra beyannamenin bir nüshası alıkonulur, diğer nüsha eşyayı sevk eden gümrük müdürlüğüne iade edilir. Eşya varış yerindeki depoya gümrük beyannamesi düzenlenerek alınır. Tasdikli beyanname nüshasını alan eşyanın sevk edildiği gümrük müdürlüğünce gerekli kayıt işlemleri Gümrük Yönetmeliğindeki esaslara göre yapılır.

Depodan aynı gümrük idaresi denetimi altında olmayan bir mağazaya eşya gönderilmesi halinde gümrük beyannamesi düzenlenir ve birinci fıkraya göre işlem yapılır.

Depodan aynı gümrük müdürlüğü denetimi altında bulunan mağazaya eşya sevki için dört nüsha Eşya Yollama Kağıdı düzenlenir. Eşya Yollama Kağıdının bir nüshası depoda kalır diğer nüshalar eşya ile birlikte gönderilir. Üç nüshası da ilgili gümrük memuru ve mağaza yetkilisi tarafından imzalandıktan sonra, bir nüshası mağazada bırakılır, bir nüshası depoya gönderilir ve depoda kalan ilk nüshaya eklenir, son nüsha da gümrük müdürlüğünün özet beyan servisine verilir ve özet beyan servisince Eşya Yollama Kağıdı ait olduğu beyannameye eklenir. Eşya Yollama Kağıdı muhteviyatı eşya, mağazaya gümrük müdürlüğünün görevlendireceği gümrük veya muhafaza memurunun refakatinde sevk edilir.

Ayrı ayrı beyannameler ile depoya alınan eşyanın sevki durumunda eşyanın ait olduğu her bir gümrük beyannamesinin tarih ve sayısının ayrı ayrı Eşya Yollama Kağıdında belirtilmesi zorunludur.

Firmanın deposundan ancak kendi mağazasına eşya sevki yapılabilir. Satışına izin verilmeyen eşya depodan satış mağazasına sevk edilemez. Mağazaya gönderilen eşyanın depoya iadesi mümkündür. Bu esaslar mağazadan depoya eşya iadesinde de geçerlidir.


Mağazaya Eşya Alınması ve Mağazalar Arası Nakil

Gümrük beyannamesi veya Eşya Yollama Kağıdı ile mağazaya gelen eşya Yönetmeliğin 18'inci maddesinde belirtilen şartlar dahilinde kayıt altına alınır.

Bir firmanın farklı gümrük müdürlüğü denetimi altında bulunan bir mağazasından bir diğer mağazasına eşya nakli gümrük idaresinin iznine bağlıdır.

Mağaza işletmeciliği yapan firmaların deposundan mağazasına veya mağazasından deposuna veya deposundan deposuna veya mağazasından mağazasına yapılan eşya nakli esnasında eşyaya isabet eden gümrük vergileri toplamının ilgili firmanın mağazalarının tamamı için verilmiş olan toplam teminat tutarını aşması halinde aşan kısım için ayrıca teminat alınır.

Söz konusu eşya için yönetmeliğin 29'uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen işlemler yapılır.


Eşya Satışı

Mağazadan eşya satışı Yönetmeliğin 19'uncu maddesinde belirtilen belgeler ile Yeni Türk Lirası veya konvertibl yabancı para cinsinden her türlü ödeme aracıyla aşağıda sayılan kişilere veya yerlere yapılır.

a) Yolculara Eşya Satışı: Satışın bizzat yolcuların kendisine yapılması esastır. Vekalet ve pasaport ibraz edilse dahi yolcu dışındaki bir kişiye satış yapılması mümkün değildir. Yolculara satılan eşyanın vergiye ya da bandrole tabi olması halinde, verginin ya da bandrolün tahsil edildiğine dair belge mağaza görevlisine ibraz edilmeden eşya teslim edilmez.

b) Gemilere Eşya Satışı: İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı'ndan transit geçen gemilere kumanya olarak verilecek eşya; mağazalardan eşyanın cinsini ve miktarını gösteren talep formuna istinaden yetkili bir personel (gemi kaptanı ya da gemi katibi) tarafından teslim alınır. Satılan eşya için her bir sefer itibarıyla tek bir satış belgesi düzenlenir. Satılan eşyanın kod numarasını, nevini, miktarını ve satış fiyatını gösteren üç nüsha Satış Listesi düzenlenerek listenin bir nüshası satış belgesi ile birlikte alıcıya verilir. Listenin bir nüshası satış belgesinin mağazada kalacak nüshasına eklenir, üçüncü nüshası ise saklanmak üzere gümrük müdürlüğüne ibraz edilir.

c) Uçaklara Eşya Teslimi: Yabancı ülkelere sefer yapan uçaklarda satışa sunulacak eşya; mağazalardan eşyanın cinsini ve miktarını gösteren talep formuna istinaden yetkili bir personel (uçak pilotu ya da kabin amiri) tarafından gümrük memuru refakati ve nezaretinde teslim alınır ve aşağıdaki şekilde işlem yapılır.

1) Teslim edilen eşya için her bir sefer itibarıyla tek bir satış belgesi düzenlenir. Teslim edilen eşyanın kod numarasını, nevini, miktarını ve satış fiyatını gösteren beş nüsha Teslim ve İade Listesi düzenlenerek listenin üç nüshası eşya ile birlikte teslim edilir. Listenin bir nüshası mağazada kalır ve bilgisayar sistemine veri girişi yapılır, bir nüshası ise saklanmak üzere gümrük müdürlüğüne verilir.

2) Hava yolu şirketi uçak içinde satılmayıp iade edilecek eşyayı Teslim ve İade Listesine kaydeder. Ayrıca, uçuşun bitimini müteakip 72 saat içinde satış yapılan alıcı adı kayıtlı olan, üç nüsha Uçak İçi Satış Listesini hazırlar. Her iki listeden birer nüsha mağazaya, birer nüsha da gümrük müdürlüğüne verilir.

3) Gümrük müdürlüğü Teslim ve Satış Listesi ile Uçak İçi Satış Listesini daha önce ibraz edilen Teslim ve İade Listesi ile birleştirir ve eşya iadesi varsa eşyanın gümrük memuru nezaretinde mağazaya iade edilmesine izin verir.

4) Uçak İçi Satış Listesini teslim alan mağaza yetkilisi 24 saat içinde bu bilgileri bilgisayar sistemine aktararak gümrük idaresinin denetimine sunar.

ç) Yat Sahiplerine Eşya Satışı: Yat sahipleri, yat limanlarında mağazalardan satın aldıkları eşya için düzenlenen satış belgelerini gümrük müdürlüğüne ibraz ederek gümrük beyannamesi düzenlettirmek zorundadırlar.

d) Diplomatik muafiyetlerden faydalananlara Dışişleri Bakanlığınca onaylanmış, yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensuplarına ise Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenmiş ilgili gümrük müdürlüğünce tescil edilmiş takrirler karşılığında satış yapılır.


Sarf Malzemeleri

Gümrüksüz satış mağazalarında satışa sunulan eşyanın tanıtımında kullanılan ve alıcıya bedelsiz olarak sunulan testerler ile satılan eşyanın konulduğu ambalaj malzemelerine mağazada satılan diğer mallara uygulanan işlemler uygulanmaz.

Personele Ait Giriş ve Kimlik Kartına İlişkin İşlemler

Gümrük müdürlüğünce daimi giriş kartlarının verilmediği durumlarda bu kartı vermeye yetkili birimler, yolcu muayenesinin yapıldığı yerlere yönelik verilecek izinlerde veya bu kartların iptalinde gümrük müdürünün görüşünü alırlar.


Denetim ve Müeyyide

Depo ve mağazalar, gümrük müfettiş ve müfettiş muavinleri, gümrük kontrolörleri ve stajyer gümrük kontrolörleri ile gümrük ve muhafaza başmüdürü, gümrük müdürü ve yetkili memurlarının ve Müsteşarlıkça yetkili kılınacak kişilerin inceleme ve denetimine tabidir. Mağaza ve depo yetkilileri, bu yerleri inceleme ve denetim elemanlarının talepleri halinde derhal açmaya, her türlü kolaylığı göstermeye ve istenen bilgi ve belgeleri vermeye mecburdur. Buna riayetsizlik halinde mağaza veya depo, denetim ve inceleme yapanlarca geçici olarak kapatılır. İstenilen bilgi ve belgeler sunulduğunda derhal açılır.

Bu yerlerde yapılacak denetim, inceleme ve soruşturma sonucunda;

a) Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği ve yönetmelik hükümlerine aykırılıklar nedeniyle mağaza veya depo, denetimi yapan kişilerce tedbir mahiyetinde 10 güne kadar kapatılabilir. Kapatma kararı, kapatma nedenleri, kapatma süresi ve konuya ilişkin mütalaa ile birlikte en seri haberleşme aracı ile Müsteşarlığa bildirilir. Müsteşarlık, aykırı hususlar giderilinceye kadar mağazanın faaliyetini durdurur. Müsteşarlıktan talimat alınmamış olması halinde ilgili gümrük idaresi geçici kapatma süresinin bitimini izleyen gün mağazanın faaliyetinin devamına izin verir.

b) Usulsüz satış yapıldığının ya da açılış başvurusu sırasında Müsteşarlığa verilen taahhütnameye aykırı davranışların tespiti halinde mağaza Müsteşarlıkça geçici olarak kapatılır. Kapatma süresi, usulsüzlük ve ihlalin ağırlığı ve tekerrür durumuna göre 10 gün ila 1 yıl arasında değişebilir.

c) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve diğer ceza koyan kanun hükümlerinin ihlal edildiğinin tespiti halinde derhal adli merciler nezdinde suç duyurusunda bulunulur. Söz konusu ihlalin örgütlü olarak gerçekleştirildiğinin anlaşılması, ciddi nitelik ve boyutlarda bulunması halinde ya da devam edeceğine dair hukuki delil ile ciddi şüphe ve emarelerin görülmesi halinde adli takibat ya da mahkeme sonucu beklenmeden açılış izinleri Müsteşarlıkça iptal edilebilir.

Gümrük idaresine ibrazı öngörülen belgeleri zamanında ibraz etmeyen mağaza veya deponun faaliyeti bu belgeler verilinceye kadar durdurulabilir.

Üst aramasına karşı koyan veya gümrük nizamlarına uymayan personelin daimi giriş kartı gümrük müdürü tarafından iptal edilir veya iptali hususunda gerekli girişimlerde bulunulur.

Hak sahibi olmayanlara satış yapılmasını, hak sahibi olanlara mükerrer ve limit üstünde satış yapılmasını önlemek üzere Müsteşarlık tarafından uygulanması istenen bilgisayar sistemi dışına çıkan mağaza ve depoların faaliyeti durdurulur. Sistem üzerinde değişiklik yapan mağaza ve depoların açılış izinleri iptal edilir.

Fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması mevzuatına göre marka, coğrafi işaret, endüstriyel tasarım hakları ile 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamına giren haklarla ilgili olarak, hak sahibinin yetkilerine tecavüz eder mahiyetteki eşyanın mağazalarda satışı ilgili gümrük idaresince hak sahibinin veya temsilcisinin yazılı talebi üzerine veya söz konusu eşyanın sahte markalı ya da telif hakkına tabi mal tarifine uyduğuna ilişkin açık deliller olması halinde re'sen durdurulur. Durdurma kararı aynı gün hak sahibine veya temsilcisine bildirilir.

Hak sahibinin veya temsilcisinin başvurusu üzerine durdurma halinde başvuru tarihinden, re'sen durdurma halinde kararın hak sahibi veya temsilcisine tebliği tarihinden itibaren 10 gün içinde esas hakkında yetkili mahkemede dava açılmaz veya mahkemeden tedbir niteliğinde karar alınmazsa eşyanın satışına tekrar izin verilir.

Sahte veya taklit mal sattığı mahkeme kararı ile kesinleşen mağazanın işletme izni iptal edilir. Bu durumda söz konusu eşya yetkili mahkemece alınan karar doğrultusunda Gümrük Kanunundaki tasfiye rejimi hükümlerine göre imha veya asli nitelikleri değiştirilerek satış suretiyle tasfiye edilebilir.


Yıllık Sayım

Depo ve mağazanın yıllık normal sayımları Gümrük Kanunu ile Gümrük Yönetmeliğinin ilgili maddesinde belirtilen esaslar dahilinde yapılır. Depo ve mağaza sayımlarında bulunacak heyete ilgili gümrük müdürü tarafından tayin edilecek en az şef seviyesinde bir memur başkanlık eder.
 

Fazla ve Noksanlıklar

Mağaza ve depolarda yapılan sayımlarda, firma tarafından verilen mağaza ve depo mevcutlarına ilişkin listeler ile eşyanın giriş ve çıkış belgeleri göz önünde bulundurulur. Eşyanın kısa sürede sayılamayacak olması halinde örnekleme yöntemiyle sayım yapılabilir.

Sayım sonunda noksan çıkan eşyanın vergileri tahsil edilir. Bu noksanlığın, Gümrük Kanununun 106'ncı maddesinde sayılan geçerli nedenlerden ileri geldiği ispatlanamadığı takdirde noksan çıkan eşya için Gümrük Kanununun 236'ncı maddesine göre işlem yapılır.

Sayım sonunda fazla çıkan eşya kayıtlara alınır. Bu fazlalığın geçerli nedenlerden ileri geldiği ispatlanamadığı takdirde, fazla çıkan eşya Gümrük Kanunu hükümleri çerçevesinde tasfiye edilir. Ayrıca, fazla çıkan kısım için Gümrük Kanununun 236'ncı maddesine göre işlem yapılır.

Yapılan inceleme ve denetlemeler sonucunda, hak sahibi olmayanlara yapıldığı anlaşılan eşya ile hak sahibi olanlara limit üstünde satılan eşya noksan çıkan eşya addedilerek Gümrük Kanununun 236'ncı maddesi uygulanır. Eksikliğin boyutuna bağlı olarak yapılabilecek adli takibat hükümleri saklıdır.


Usulsüzlüklere İlişkin Cezalar

Aşağıda belirtilen hallerde Gümrük Kanununun 241'inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tutarın iki katı usulsüzlük cezası uygulanır.

a) Mağaza ve depoların Gümrük Kanununda belirtilen gerekli teknik donanımlarında noksanlık bulunması,

b) Mağaza ve depolara alınan eşyaların firmalar tarafından zamanında kayıtlara geçirilmemesi.


Gümrük İdaresinin Görevleri

Gümrük müdürlükleri Yönetmelik hükümlerine göre kendilerine tevdi edilen belgeleri muntazam bir şekilde saklar; Yönetmelik hükümlerinin gereği gibi uygulanmasının sağlanması, tespit edilen aksaklıkların zamanında giderilmesi ve tedbirlerin alınması amacıyla depo ve mağazaya ait işlemleri sürekli olarak izler.

Taşıt yoğunluğu ve yolcu durumuna göre mağazaların günün hangi saatinde açık tutulacağı ilgili gümrük müdürlüğünce tespit edilir. Bu saatler dışında mağaza açık bulundurulamaz ve satış yapılamaz. Diplomatik muafiyetten faydalananlara ve yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensuplarına eşya satan mağazalar normal mesai saatleri içinde satış yaparlar.


Fazla mesai

Depo ve mağaza işleticilerinin talebi halinde, Gümrük Kanununun 219'uncu hükümleri uyarınca işlem yapılır.

Mevcut Mağazaların Yeni Şartlara Uyumu

Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış olan mağazalar, yönetmeliğin 6'ncı maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen şartları Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren 1 yıl içinde yerine getirmek zorundadır.


Bilgisayar Sistemine Geçiş

Uçakta satış mağazaları, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı'ndan transit geçen gemilere satış yapacak mağazalar, diplomatik muafiyetlerden yararlananlar ile yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensuplarına satış yapan mağazalar, yönetmeliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen Müsteşarlıkça zorunlu uygulamaya konulan bilgisayar sistemine yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren 6 ay içinde dahil olmak zorundadır.


Uçakta Satış Mağazaları İçin Alınacak Taahhütname

Halen faaliyette bulunan uçakta satış mağazası işletmecileri ve hava yolu şirketleri, yönetmeliğin 6'ncı maddesinin altıncı fıkrasında belirtilen taahhütnameyi Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren 1 ay içinde vermek zorundadır.


Sermaye Artırımı

Halen mağaza işletme izni almış ve faaliyette bulunan firmalar, Yönetmeliğin 5'inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sermaye şartını Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren 1 yıl içinde yerine getirmek zorundadır.